بررسی باورهای عامیانه در شعر جاهلی عرب

چکیده باورها و اعتقادات، بخش مهمی از فرهنگ عمومی هر ملت را تشکیل میدهند. پارهای از این باورها که به باورهای عامیانه مشهور است، بیشتر جنبهی قومی و محلی داشته و به عنوان میراثی گرانبها، هویت ملی و فرهنگی اقوام گذشته را بیان میکنند. اعراب جاهلی، بیشتر بادیهنشین بوده و از مظاهر تمدن و دانش بهرهی چندانی نداشتهاند و همین امر سبب شده که این دسته از باورها در میان آنان رواج قابل توجهی یابد. شعر جاهلی نیز دیوان دانشها، باورها، آداب و رسوم، اعتقادات و تاریخ و فرهنگ عرب در این عصر به شمار میرود. از اینرو، بسیاری از باورهای عامیانهی آنان در شعر این دوره تجلی یافته است. در پژوهش حاضر، نگارنده به بررسی این دسته از باورها در شعر دوره جاهلی پرداخته و بیشتر شعر شاعرانی را مورد توجه و مطالعه قرار داده که باورهای عامیانه در آن نمود بارزتری دارد. بر اساس بررسیهای بهعمل آمده در این پژوهش، باورهای عامیانهی عرب در این عصر و بر اساس شعر شاعران این دوره، در پنج دستهی باورهای اجتماعی، دینی، طبی و باورهای مربوط به حیوانات و مظاهر طبیعت طبقهبندی و نتایج حاصل از این پژوهش نشان می- دهد که باورهای بسیاری در جاهلیت وجود داشته است که جنبهی خرافی داشته، اما همهی افراد بدان پایبند نبودهاند؛ چنانکه برخی از شعرا، مطالبی خلاف آنها را در شعر خود آوردهاند. همچنین از مهمترین دلیل رواج این باورها در بین اعراب جاهلی، نداشتن درک درستی از علل پدیدهها و جهل و شرک آنان بوده است. واژههای کلیدی: شعر جاهلی عرب ؛ باور عامیانه ؛ خرافه ؛ سعد و نحس